Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, ticarî nitelikteki menfî tespit davalarının TTK madde 5/A kapsamında dava şartı zorunlu arabuluculuğa tâbi olup olmadığı konusundaki kararını açıkladı. 

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, 10/02/2020 TARİHLİ, 2019/3048E, 2020/1093K kararına göre;

“* TTK m. 792 hükmüne göre açılan çek istirdadı davasında davacının talebi, bir miktar paranın ödenmesi, alacak veya tazminat değil kıymetli evrak olarak çeki haksız olarak elinde bulundurduğu iddia edilen hâmilden çekin iadesidir.Bu itibarla TTK’nın 792. maddesi Kapsamında açılan çek istirdadı davasında arabulucuya başvurmak dava şartı değildir.

* Menfî tespit davasında davacı, davalıya borçlu olmadığının tespitini istemekte; davalı ise davacının borçlu olduğunu savunmaktadır. Mahkeme menfî tespit davasında davacının borçlu olup olmadığının tespiti ile birlikte davalının da alacaklı olup olmadığının tespitini yapacaktır. Menfî tespit davasında dava konusunun bir miktar alacağa ilişkin olduğu açık olup TTK maddesine eklenen 5/A hükmü kapsamında menfî tespit davasında arabulucuya başvurmak dava şartıdır.

* Ancak, menfî tespit davası, arabuluculuk dava şartına tâbi olmayan çek istirdadı davası ile birlikte açıldığında, menfî tespit talebi de arabulucuk dava şartına tâbi olmayacaktır.”

“... Eldeki davada uyuşmazlık TTK’ nın 792. maddesine göre açılan çek istirdadı davasında ve Menfi Tespit davasında arabulucuya başvurmanın dava şartı olup olmadığı hususunda toplanmaktadır. TTK’nın 792. maddesi: ‘Çek, herhangi bir suretle hamilin elinden çıkmış bulunursa, ister hamile yazılı,  ister  ciro yoluyla devredilebilen  bir çek  söz konusu  olup da  hamil  hakkını  790 ıncı maddeye göre ispat etsin, çek eline geçmiş bulunan yeni hamil ancak çeki kötüniyetle iktisap etmiş olduğu veya iktisapta ağır bir kusuru bulunduğu takdirde o çeki geri vermekle yükümlüdür.’ Şeklindedir. 

Anılan madde hükmüne göre açılan davada davacının talebi bir miktar paranın ödenmesi alacak veya tazminat değil kıymetli evrak olarak çeki haksız olarak elinde bulundurduğu iddia edilen hamilen Çekin iadesidir.

Bu itibarla TTK’nın 792. maddesi kapsamında açılan çek istirdadı davasında arabulucuya başvurmak dava şartı değildir.

Bu itibarla ilk derece Mahkemesinin ve bölge adliye mahkemesinin çek istirdadı davasında arabulucuya başvurmasın dava şartı olduğu yönündeki değerlendirmeleri yerinde değildir.

Davada diğer talep olan davacının çek nedeniyle davalıya borçlu olmadığının tespiti talebinin yani menfi tespit davasının arabuluculuk dava şartını tabi olup olmadığı hususuna gelince; menfi tespit davasında davacı, davalıya borçlu olmadığının tespitini istemekte, buna karşın davalı taraf davacının borçlu olduğunu savunmaktadır.

Netice itibari ile mahkeme menfi tespit davasında davacının borçu olup olmadığının tespiti ile birlikte, davalının da alacaklı olmadığının tespitini yapacaktır.

Şu hali menfi tespit davası nda dava konusunun bir miktar alacağa ilişkin olduğu açık olup, 7155 sayılı Yasa’nın 20. maddesi ile TTK’nın 5. Maddesine eklenen 5/A Maddesi kapsamında menfi tespit davasında arabulucuya başvurmak dava şartı ise de arabuluculuk dava şartına tabi olmayan çek istirdadı davası ile birlikte açıldığından eldeki davada menfi tespit talebi de arabuluculuk dava şartına tabi olmayacaktır.”

(Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 10/02/2020 TARİHLİ 2019/3048E, 2020/1093Karar sayılı ilamı)