Borçlar Kanunun “Borç İlişkisinin Kaynakları” arasında üç hal öngörmüştür:

1.    Sözleşme(akit)

2.    Haksız Fiil

3.    Sebepsiz Zenginleşme

Elbetteki borç ilişkisinin kaynakları sadece bu üç halden ibaret değildir. (yardım nafakası, vekaletsiz iş görme gibi…)

Sözleşme, hukuki bir sonuç doğurmaya yönelik karşılıklı kurulan irade beyanıdır.(Kira, satış, bağışlama, vekalet, eser sözleşmeleri vb…)

Tek Taraflı Sözleşme; tek tarafa borç yükleyen sözleşmedir. Taraflardan sadece birinin borç altına girdiği sözleşmedir. (Kefalet ve Bağışlamada olduğu gibi)

Tam İki Taraflı Sözleşme; her iki tarafında her daim borç altına girdiği, karşılıklı borç doğuran sözleşmedir.(Kira, Eser, Satış sözleşmesinde olduğu gibi)

Eksik İki Taraflı Sözleşme;asıl borç bir tarafa aittir. Belirli durumlarda diğer taraf da borç altına giriyorsa eksik iki taraflı sözleşmedir. (Kullanım ödüncünde olduğu gibi)

Şirket kurmaya yönelik sözleşmelerde ikiden fazla taraf vardır.

Yargıtay 6. Hukuk Dairesi 27/11/2007 tarihli 2007/12861Karar sayılı ilamında:

“Sözleşmenin bir tarafını birden fazla kişi oluşturabilir. Örneğin bir evi birden fazla kişi kiraya verebilirler. Böyle bir durumda işlem yine iki taraflıdır. Birlikte sözleşmenin bir tarafını oluşturan kişiler, sözleşme ilişkisini etkileyecek beyanları, örneğin temerrüt ihtarını veya fesih ihbarını birlikte yaparlar. Fakat fesih ihbarı yine tek taraflı bir işlemdir. Aynı şekilde bir yeri birlikte kiraya verenler, tahliye davasını birlikte açarlar.” Denilmiştir.

Yargıtay 6. Hukuk Dairesi 28/06/2007 tarihli 2007/8348Karar sayılı ilamına göre:

“TARAFLARCA DÜZENLENEN İLK KİRA SÖZLEŞMESİ TARAFLARIN ORTAK İRADESİ VEYA YARGI KARARIYLA ORTADAN KALDIRILMADIKÇA SONRA YAPILAN SÖZLEŞMEYE DEĞER VERİLEMEZ.

Yerel mahkeme her ne kadar tapuda büyük hisse sahibi olan kişi ile yapılan sonraki sözleşmelerin tarafların iradesini yansıttığından geçerli oldukları ve bu kişilerin yasal olarak kiracı olduklarından bahisle istemin reddine karar vermiş ise de,

dava konusu taşınmazın davalılardan Mehmet'e kiralanmasına ilişkin 01.07.2001 tarihli yazılı kira sözleşmesi halen yürürlükte olup, tarafların ortak iradesi ile fesh edilmedikçe,

aynı yere ilişkin olarak sonradan diğer bir paydaşla yeniden kira sözleşmesi yapılması ilk kira sözleşmesini ortadan kaldırmaz. Yapılan ilk kira sözleşmesi usulünce sona erdirilmeden diğer paydaşla kira sözleşmesi yapmış olan üçüncü kişilerin yasal kiracı oldukları kabul edilemez.”Denilmiştir.

Bir sözleşmenin kurulması birbirine uygun beyanın,iradenin karşılıklı olarak açıklanmasıyla olur. Karşılıklı rıza beyanının ilkine öneri, ikincisine kabul beyanı denir. Sözleşme, tarafların isteklerini tam olarak yansıtmalı ve ileride çıkabilecek uyuşmazlıkları da önleyecek şekilde düzenlenmelidir.

“Sözleşme, tarafların iradelerini karşılıklı ve birbirine uygun olarak açıklamalarıyla kurulur. İrade açıklaması, açık veya örtülü olabilir.” (BK madde 1)

“Taraflar sözleşmenin esaslı noktalarında uyuşmuşlarsa,ikinci derecedeki noktalar üzerinde durulmamış olsa bile, sözleşme kurulmuş sayılır. İkinci derecedeki noktalarda uyuşulamazsa hâkim, uyuşmazlığı işin özelliğine bakarak karara bağlar. Sözleşmelerin şekline ilişkin hükümler saklıdır.” (BK madde 2)

Hukukumuzda sözleşme serbesti ilkesinin bir görünümü olarak şekil serbestisi ilkesi geçerlidir. 

“Sözleşmelerin geçerliliği, kanunda aksi öngörülmedikçe,hiçbir şekle bağlı değildir. Kanunda sözleşmeler için öngörülen şekil, kural olarak geçerlilik şeklidir. Öngörülen şekle uyulmaksızın kurulan sözleşmeler hüküm doğurmaz.” (BK madde 12)

Sözleşme kanunda düzenlenmiş bir sözleşme ise, kanunun bu sözleşmede bulunması gereken bazı unsurları içerip içermediği tespit edilmelidir.

SÖZLEŞMEDE YER ALMASI GEREKEN UNSURLAR:

·        Sözleşmenin Başlığı. Sözleşmenin başlığı ne tür bir sözleşme olduğunun anlaşılmasını sağlar.

·        Sözleşmenin tarihi. Sözleşmenin yapıldığı tarihin belirlenmesinde yardımcı olur..

·        Tarafların isimleri. Sözleşmelere, gerçek kişilerin ad ve soyadları, tüzel kişilerin ise tacir oldukları takdirde ticari unvanları dâhil tam olarak adresleri ile birlikte yazılmalıdır.

·        Sözleşmenin konusu. Tarafların hak ve yükümlülüklerine geçmeden önce, konunun belirtilmesi gerekir.

·        Tarafların hak ve yükümlülükleri: Sözleşmede,tarafların hak ve yükümlülüklerine tereddüde yer bırakmayacak şekilde yer verilmelidir.

·        Sözleşmenin yerine getirilmemesinin müeyyideleri ve cezai şartı.

·        Sözleşmede yer alan yükümlülükler karşılığı taraflarca verilecek teminatlara da yer verilmelidir. Bu teminatlar, şahsi veya ayni olabilir. Uygulamada en çok karşılaşılan tür kefalettir.

·        Sözleşmenin sonuna tarafların ad ve soyadları yazılmalı ve sözleşme taraflarca imzalanmalıdır. Tarafların imzalamasından önce sözleşmenin kaç nüsha olduğu belirtilmelidir.

·        Özellikle teknik hususları içeren sözleşmelerin yapıldığı durumlarda, bu sözleşmeyi tamamlamak, teknik hususları açıklamak üzere sözleşmeye bazı bilgi ve belgelerin eklenmesi gerekebilir. Bu bilgi ve belgeler sözleşmenin en sonuna adedine göre ek veya ekler başlığı ile eklenmelidir.