Muris muvazaası davası halk dilinde bilinen tabiriyle mirastan mal kaçırma davasıdır. Miras bırakanın hileli bir şekilde mirasçıların sahip olduğu miras hakkını ortadan kaldırmak üzere yaptığı işlemdir. Genellikle muris muvazaası davası miras bırakanın tapuda kendi adına kayıtlı taşınmazları üçüncü kişilere devretmesinden kaynaklanmaktadır.

Miras bırakanın hileli gayrimenkul devirleri tapu iptal ve tescil davasının konusu olmaktadır. Miras bırakan mal kaçırmışsa fakat bu işlemden mirasçıların miras hakkı zarar görmüyorsa muris muvazaasına dayalı tapu iptal ve tescil davası açılamaz.

Yargıtay 1. Hukuk Dairesi 25016/5445 Kararına göre :

“Muris muvazaasına dayalı tapu iptal ve tescil davalarında çözülmesi gereken hukuki sorun miras bırakanın mirasçılardan mal kaçırma iradesiyle hareket edip etmediğinin tespitidir. Miras bırakan mirasını paylaştırırken hoşgörü ile karşılanabilecek makul oranlarda farklılıklar yaratarak paylaşım yapabilir. Muris muvazaasına dayalı tapu iptal ve tescil davasında; miras bırakanın denkleştirme yapıp yapmadığı ve mal paylaşımının hakkaniyete uygun bir paylaşım olup olmadığı aşağıdaki ölçütler kullanılarak tespit edilir:

·        Miras bırakandan tüm mirasçılarına intikal eden tüm taşınır, taşınmaz ve haklar araştırılır. Tapu kayıtları ve varsa öteki delil ve belgeler ilgili kurumlardan getirtilir.

·        Yörenin gelenek ve görenekleri, toplumsal eğilimleri, olayların olağan akışı vb. gibi hususlar dikkate alınarak miras bırakanın yaptığı işlemin mirastan mal kaçırma amacı taşıyıp taşımadığı araştırılır.

·        Miras bırakanın tapu devri yapmakta haklı ve makul bir nedeninin bulunup bulunmadığı incelenir.

·        Tapuyu miras bırakandan devir alan tarafın gayrimenkulü alım gücünün olup olmadığı araştırılır.

·        Gayrimenkulün satış bedeli ile sözleşme tarihindeki gerçek değer arasındaki farkın ne olduğu tespit edilmeye çalışılır.

·        Miras bırakan, mirasçı ve taşınmazı devralan üçüncü kişi arasındaki sosyal ve beşeri ilişkiler incelenir.

·        Her bir mirasçıya geçirilen malların ve hakların nitelikleri ve değerleri hakkında uzman bilirkişiden rapor alınarak miras bırakanın amacının paylaştırma mı yoksa mal kaçırma mı olduğu tespit edilmeye çalışılır.

Dava, taşınmazın bulunduğu yer Asliye Hukuk Mahkemesi’ nde açılır. Dava tapuda adına haksız tescil, tadil,terkin yapılan kişiye karşı yöneltilir, ancak tapu iptaliyle birlikte tescil de talep ediliyorsa ‘tapu iptal ve tescil davasında’ taşınmazın bulunduğu yere göre hazineye, köy muhtarlığına veya belediye başkanlığına da yöneltilmesi gerekebilir.Dava sırasında tapu kayıtları ve kayıt sebepleri araştırılır, bilirkişi, keşif yardımına başvurulur, tanıklar dinlenir kısacası yazılı belge ve diğer her türlü delilden yararlanılabilir.

Muris muvazaasına dayalı tapu iptal davalarında, miras bırakanın çekişmeli taşınmazın dışında taşınmazının bulunup bulunmadığının araştırılması banka kayıtlarının getirilmesi gerekir. (Yargıtay 1HD E:2010/3926K:2010/7011 ve 15.06.2010 tarihli kararı)

Muvazaa iddiasına dayalı davaların zaman aşımına ve hak düşürücü süreye tabi olmaksızın her zaman açılabileceği yargısal uygulamayla benimsenmiş olup, bilimsel görüşler de bu doğrultudadır. (818 s. BK. m. 18)