Meslek hastalığının tanımı 01/10/2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Meslek hastalığının tanımı, bildirilmesi ve soruşturulması” başlıklı 14’üncü maddesinin ilk fıkrasında yapılmıştır.

İlgili fıkraya göre meslek hastalığı; sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik hâlleridir.

6331sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinin birinci fıkrasının “L” bendinde de meslek hastalığını, mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalık olarak tanımlamaktadır.

Bir hastalığın Meslek Hastalığı olarak nitelendirilebilmesi için ilk şart, kişinin sigortalı olmasıdır. Bunun yanında hastalığın, bedensel veya ruhsal engellilik hâlinin yürütülen iş sonucu ortaya çıkması gerekir. (Eğer işçinin çalıştığı işte çalışmaması hâlinde hastalığa yakalanmayacağı söylenebiliyorsa bu durumda meslek hastalığı ile yürütülen iş arasında uygun illiyet bağının bulunduğu kabul edilmelidir (M. Çenberci, Sosyal Sigortalar Kanunu Şerhi, Ankara 1985, s.125))  Hastalık belirli bir zaman dilimi içerisinde oluşmalıdır.(Meslek hastalığında hastalık sebebinin belirli bir zaman devamlı olarak tekrar etmesi gerekir.) Meslek Hastalığı Yönetmeliği‘ nde yer almalıdır.(Hastalığın meslek hastalığı olarak kabulü için sadece listede yer alması yeterli olmayıp aynı zamanda hastalığın işçinin hastalığa neden olan işte çalışmaya başlamasından itibaren belirli bir zaman geçmesinden sonra ortaya çıkması da gereklidir.) Yönetmelikte belirtilen süre içerisinde meydana gelmeli ve Kurum sağlık raporu ile saptanmalıdır. Sigortalının da bedenen veya ruhen zarara uğramış olması gerekir.

a)   Hasta olduğunu belirten kişinin sigortalı olması gerekir.

b)   Hastalık yürütülen iş sonucu ortaya çıkmış olmalıdır.

c)   Hastalık ile yapılan iş arasında illiyet bağı(uygunluk bağı) olmalıdır.

d)   Hastalık yönetmelikte belirtilen süre içerisinde oluşmuş olmalıdır.

e)   Hastalık Meslek Hastalığı Yönetmeliği‘ nde yer almalıdır.

f)    Hastalık Kurum Sağlık Raporu ile tespit edilmiş olmalıdır.

Meslek hastalıkları Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğü’nün 5. maddesinde belirtilerek ana başlıklar halinde düzenlenmiştir:

I –Baş arızaları (kafa kemikleri, nöroloji, nöröşirürji, psikiatri arıza ve hastalıkları)

II –Göz arızaları

III –Kulak arızaları

IV –Yüz arızaları

V –Boyun arızaları

VI –Göğüs hastalıkları

VII –Omuz ve kol arızaları

VIII –El bileği ve el arızaları

IX –El parmakları arızaları

X –Omurga arızaları

XI –Karın hastalık ve arızaları,

XII –Pelvis ve alt ekstremite arızaları

XIII –Endokrin, metabolizma, kollagen doku, periferik damar hastalıkları, hematolojik ve romotoid hastalıklar

XIV –Deri arızaları ve yanıklar

Sigortalının çalıştığı işten dolayı meslek hastalığına yakalandığını SGK Sağlık Kurulu tarafından usulüne uygun olarak düzenlenmiş sağlık raporunu sunması gerekir. SGK Sağlık Kurulu tarafından yapılan tespitlere karşı Ankara’da bulunan SGK Yüksek Sağlık Kurulu’na itiraz edilebilir. Kural olarak Yüksek Sağlık Kurulunca verilen karar SGK’ yı bağlayıcı nitelikte ise de diğer ilgililer yönünden bir bağlayıcılığı olmadığından Yüksek Sağlık Kurulu Kararına itiraz edilmesi halinde (itiraz, dava açmak suretiyle mümkündür) gerekli inceleme Adli Tıp Kurumu aracılığıyla dava aşamasında yaptırılır.

SGK tarafından işçinin maruz kaldığı olay meslek hastalığı olarak kabul edilmediği takdirde, meslek hastalığının tespiti amacıyla dava açılabilir. Meslek hastalığının tespiti davası İş Mahkemesinde açılır. Meslek hastalığının tespiti davasında hem işverene hem de SGK’ ya birlikte dava açılmalıdır.

Meslek hastalığı olup olmadığı doktor raporu ile netliğe kavuşacaktır. Dolayısıyla zarar başlangıç tarihi rapor tarihidir. Meslek hastalığı tazminat davası zamanaşımı süresi 10 yıldır.(6098 Sayılı Borçlar Kanunu madde146) Tazminat davası zamanaşımı süresi zararın öğrenildiği tarihten itibaren başlar.

Meslek hastalığına yakalanan işçi işverene karşı her türlü maddi ve manevi zararlarının karşılanması amacıyla tazminat davası açabilir. Manevi tazminat, kişilik değerleri saldırıya uğrayan kişinin isteyebileceği bir tazminat türüdür. Maddi tazminat davası, işçinin meslek hastalığı nedeniyle uğradığı meslekte güç kaybı ve diğer zararlarını karşılamak üzere açılır. Meslek hastalığı sonucu ölüm halinde; ölen işçinin desteğinden yoksun kalan kişiler maddi tazminat davası açabilir. Ölenin herhangi bir desteği olmamasına rağmen ölümden üzüntü duyan birinci derece yakınlar da manevi tazminat davası açabilirler. (Borçlar Kanunu madde 56/2).