Vicdan; kişiyi kendi davranışlarıyla ilgili olarak bir yargıda bulunmaya yönelten, kişinin kendi ahlak değerleri üzerinde dolaysız ve kendiliğinden yargılama yapmasını sağlayan, kişiye doğruyu ve iyiyi yapma yükümünü de yükleyen içsel güçtür.(TDK)

Vicdan kişinin kendi davranışları, kendi ahlaki değerlerini değerlendirmesini sağlayan birçok felsefi akımda, birçok dinde önem verilmiş bir kavramdır.

Akıl mantıklıdır, vicdanda hissiyat vardır. Ama üstünlük her zaman vicdandadır.İnsanın vicdanen hissettiğinde tereddüt yoktur. İnsana doğuştan verilmiş ulvi bir histir vicdan.  Göz gerçekleri görür,hakikati vicdan takdir eder. Vicdan etki kabul etmez. Vicdan özgürdür…

J.J.Rousseau Emile isimli eserinde şunları söyler: “Vicdan, vicdan… Ey ilahi içgüdü! Ölümsüz ve semavi seda! Sensiz kötülükten kötülüğe sürüklenir, özsüz bir akıl gücünün ve yasasız bir aklın sürüklemeleriyle, üzücü sonların ve ağır yanlışların avı olurdum.” Vicdan Rousseau’ nun da belirttiği gibi Allah’ ın iç dünyamızdaki sesidir, kalp gözümüzdür.

            Vicdan insanın iyiyi kötüden ayırmasını, Haklıyı haksızdan ayırmayı sağlar. Vicdan: “HAK YEMEME” hassasiyetidir. Bütün insanlara karşı merhamet ve ADALET hissiyatıdır. Bu yüzdendir ki Türk Hukuk sisteminde Vicdan’ ın ayrı bir yeri vardır. Anayasa Madde 138’ de: “Hâkimler, görevlerinde bağımsızdırlar; Anayasaya, kanuna ve hukuka uygun olarak Vicdanî kanaatlerine göre hüküm verirler.”

Hâkimin vicdani kanaatinin sınırı Özel Hukuk ve Ceza Hukukunda farklıdır. Özel Hukukta“Ağırlıklı delil” ölçütü kıstastır. Hâkim tarafların mahkemeye sunduğu delillerden hangisi daha iddiasını ispatlayıcı nitelikteyse diğer tarafın delillerinden daha inandırıcı ise gerçeği yansıttığını düşündüğü delil lehine hüküm tesis edebilir.(Özel hukukta Hâkim kendiliğinden delil toplayamaz.)

            Ceza Hukukunda basit mantıkla değil geniş ve objektif bilimsel inceleme sonucunda vicdani kanaatle karar verilir. Özel Hukukta eğer yazılı belgeniz yoksa hukuki işlemi ispat edemezsiniz, sonucu davanın reddidir.Ama Ceza Hukuku yoruma açıktır.

Yargıtay 4 Ceza Dairesi’ne göre vicdani kanaat: "Belirli kural, ilke ve araçların eşliğinde yürüyen, aklî muhakeme sürecinin sonucunda ulaşılan,gerekçelendirilmesi ve denetlenmesi mümkün hukukî kanaattir." (Yargıtay 4.C.D. 2013/35836E)

Hâkim Ceza Hukukunda karar verirken genel hukuk kuralları, objektif ölçütler ışığında hareket edecek, kendi vicdanı ile baş başa kalacak ve son olarak değerlendirmesini vicdani kanaate göre verecektir.

Anayasa 138 de belirtilen vicdani kanaat ortadan kalkacağından adalet temin edilemez. Kötüler devran sürer, haksızlığa uğrayanlar mağdur olur…

Hâkim hukuka, hakkaniyete uygun karar verirken yasaların kendisine verdiği vicdani kanaati belli bir ölçüde kullanır. Anayasamız sınırı koymuştur. Şöyle ki: Hâkim; Anayasaya, hukuka ve kanuna uygun olmak kaydı ile ancak" vicdanı kanaatini" tesis edecektir.

Hâkim Delilleri değerlendirirken vicdanını da işe koymalıdır ki Masumiyet Karinesi darbe almasın. Vicdan körelirse adalet nasıl yerini bulacaktır?

Hâkim objektif ve tarafsız olmalı, mevcut delillerin değerlendirilmesinde vicdani kanaatini kullanmalıdır. Vicdani kanaat kişisel hislere değil mantığa uygun bir değerlendirme gerektirir. Hukukçunun vicdanı sakatlanırsa, sağlıklı ölçüp biçemez,sağlıklı hükümler kuramaz. Vicdan körelirse haksızlık görülemez, adalet hassasiyeti kaybolur. O yüzden gerçek ADALET için Herkesten çok Hukukçunun vicdanlı olması gerekir.

Vicdanımız yanılmaz bir yargıçtır biz onu öldürmedikçe…

Vicdanlı Günler dileğiyle…