Türk Ceza Kanunu’nun 125 ve131 maddeleri aralığında Şerefe Karşı İşlenen Suçlar başlığı altında hakaret suçunun temel şekli, hangi hallerde suç sayıldığı, ceza yaptırımları düzenlenmiştir. 

Hakaret Suçu kişinin şeref ve saygınlığının zedelenmesi ile işlenir. 

Hakaret suçu, mağdurun yüzüne karşı işlenebileceği gibi gıyabında da gerçekleştirilebilir. Türk Ceza Kanunu’nda hakaret içeren sözlerin en az üç kişi tarafından da öğrenilecek şekilde sarf edilmesi gerektiği şartı bulunmaktadır.

Suçun sosyal medya araçları ve benzeri vasıtalarla meydana getirilmesi halinde de cezalandırma söz konusudur. Bu husus kanunda açıkça belirtilmiştir. Eylemin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde de suçun oluşacağı belirtilmiştir.

Hakaret suçuna ilişkin TCK 125. Madde:

1)Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekir.

2)Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.

3)Hakaret suçunun:

a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,

b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,

c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle,

İşlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.

4) (Değişik: 29/6/2005 –5377/15 md.) Hakaretin alenen işlenmesi halinde ceza altıda biri oranında artırılır. 

(5) (Değişik: 29/6/2005 – 5377/15 md.) Kurul hâlinde çalışan kamu görevlilerine görevlerinden dolayı hakaret edilmesi hâlinde suç, kurulu oluşturan üyelere karşı işlenmiş sayılır. Ancak, bu durumda zincirleme suça ilişkin madde hükümleri uygulanır.

Aynı kişiye karşı değişik zamanlarda hakaret suçu birden fazla işlenirse zincirleme suç hükümleri uygulanır. (m.43/1)

Değişik zamanlarda işlenen hakaret suçunun mağduru farklı kişiler ise her bir mağdur yönünden ayrı suç gerçekleşir.

5237 sayılı TCK’ nın 129. Maddesinde hakaret suçunun cezasını kaldıran veya azaltan haller belirtilmiştir.

(1) Hakaret suçunun haksız bir fiile tepki olarak işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte birine kadar indirilebileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir.

(2) Bu suçun, kasten yaralama suçuna tepki olarak işlenmesi halinde, kişiye ceza verilmez.

(3) Hakaret suçunun karşılıklı olarak işlenmesi halinde, olayın mahiyetine göre, taraflardan her ikisi veya biri hakkında verilecek ceza üçte birine kadar indirilebileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir.

Hakaret şikayete tabi bir suçtur. Fakat kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenmesi halinde, soruşturma ve kovuşturma re’ sen yapılır. (m.131/1)

Mağdur, şikayet etmeden önce ölürse, veya suç ölmüş olan kişinin hatırasına karşı işlenmiş ise; ölenin ikinci dereceye kadar üstsoy ve altsoyu, eş veya kardeşleri tarafından şikayette bulunulabilir.

Şikayet hakkı olan kişi fiili ve failin kim olduğunu bildiği veya öğrendiği günden itibaren altı ay içinde şikayette bulunmalıdır.

Aynı zamanda bu suç uzlaşmaya bağlı bir suçtur.

Kamu görevlisine ve Cumhurbaşkanı’na hakaret suçu, şikayete tabi suçlardan olmadığından uzlaştırma kapsamında değildir.

Kanunda hakaret sayılan sözler tek tek belirtilmemiştir. Ancak kanun hükmünden de anlaşılacağı üzere kişinin şeref ve saygınlığını zedeleyen, kişilik hakkı ihlaline neden olan sözler hakaret sayılır.

Yargıtay kararları da hakaretler kapsamında net bilgiler vermektedir. 

Hukuki uygulamada en sık karşılaşılan hakaretler; şerefsiz, haysiyetsiz, aptal, geri zekâlı, müsvedde, hayvan, spastik, deli, aklı kıt,  gibi kelimeler hakaret sayılan kelimelerdir. Söz konusu kelimeler bireyin mevcut fiziksel ya da psikolojik bir özelliğini vurgulayıp saygınlığını zedelemeye çalışarak da yapılabilir. Örneğin; aksayarak yürüyen birine “topal adam” demek, gözü göremeyen kişiye “kör” demek hakaret suçunu oluşturur.

Daha önce sabıkası hırsızlıktan olan birine sen hırsızsın demek de hakaret suçunu oluşturur.

Kaba ve Nezaketsiz söz ve davranışlar hakaret suçunu oluşturmaz.

Yargıtay kararları kriterlerine göre hakaret sayılmayan fakat kaba ve nezaketsiz sayılan sözler:

·        Haysiyetsiz,

·        Nankör,

·        Dört gözlü,

·        Açgözlü,

·        Beceriksiz,

·        Adam değilsin,

·        Görmemiş…

Beddua niteliğinde sarf edilen sözler, Yargıtay kararlarında hakaret olarak sayılmamaktadır. “Allah senin belanı versin”, “Allah senin canını alsın”, “Yarını göremezsin inşallah” gibi…

Küfür etmek hakaret suçunu oluşturur. Kanun maddesinde küfür ederek de hakaret suçunun oluştuğu belirtilmiştir.

Dilekçe hakkı ve eleştiri hakkı, iddia ve savunma hakkı, basının haber yayımlama hakkı kapsamında söylenen söz ve yapılan davranışlar hakaret suçunu oluşturmaz.

Hakaret suçu, huzurda ve gıyapta olmak üzere iki şekilde işlenebilir. Hakaret suçunun huzurda işlenmesi, tahkir teşkil eden fiillerin hiçbir aracı olmaksızın doğrudan doğruya mağdura yöneltilmesi ile olur.

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu, hakaret suçu konusunda, internet iletişim vasıtasından açıkça bahsetmemiştir. Ancak, 125. maddenin 2. fıkrasında, ‘Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle ilenmesi halinde..’ huzurda işlenmiş sayılacağı düzenlenmiştir.

İnternet üzerinden işlenen hakaret sularında en önemli sorun, suçun failinin belirlenmesidir. Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 12. maddesinde genel yetkili mahkemeler düzenlemiş 13.maddesinde ise özel yetkili mahkemeler düzenlenmiştir. Suç, yurt içinde veya yurt dışında işlenmişse yetkili mahkemenin belirlenmesi, 12. maddenin 5.fıkrasına göre belirlenecektir.

Hakaret suçu; İnstagram, Facebook, Twitter, Whatsapp gibi uygulamalar ve sosyal medya hesapları aracılığıyla işlendiği gibi e-mail (e-posta) göndermek gibi başka yöntemlerle de internet üzerinden işlenebilmektedir.

İnternet veya sosyal medya üzerinde suçun basit şeklinin işlenmesi halinde, hakaret suçunun cezası 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır. 

İnternet yoluyla suçun nitelikli hallerinde hakaret suçunun cezası 1 yıl ile 2 yıl arasındadır (TCK m.125/3).

Hakaretin Alenen İşlenmesi halinde; hakaret suçu nedeniyle öngörülen ceza 1/6 oranında ayrıca arttırılmaktadır (TCK m.125/4). Örneğin, bir TV programında, Twitter, Facebook, İnstagram gibi sosyal medya hesapları üzerinden hakaret edilmesi veya bir caddede bağırarak hakaret etmek, hakaret suçunun aleni bir şekilde işlenmesine neden olur.

TCK madde 129/1’e göre, hakaret suçunun bir haksız fiile tepki olarak işlenmesi halinde faile ceza verilmeyebilir veya cezası 1/3’üne indirilebilir.

TCK madde 129/2’ye göre, hakaret suçunun yaralama suçuna tepki olarak işlenmesi halinde faile ceza verilmez. 

AVUKAT ASİLE BETÜL YAYLA

İLETİŞİM: 05323806144