Evlilikte eşlerin maddi haklarının korunması ve gelecekte herhangi bir mağduriyet yaşanmaması açısından önem taşıyan konulardan birisi de mal rejimi sözleşmesidir.

Mal rejimi sözleşmesi; Eşlerin evlilik sırasında malları nasıl yönetecekleri ve evliliğin sona ermesi halinde malların nasıl paylaşılacağına ilişkin yapılan bir sözleşmedir. İleride boşanma halinde mal paylaşımı sorunlarının önüne geçilmiş olur.

Eşler arasında edinilmiş mallara katılma rejiminin uygulanması asıldır. Eşler, mal rejimi sözleşmesiyle kanunda belirlenen diğer rejimlerden birini kabul edebilirler. (TMK madde 202)

Maddenin ikinci fıkrasına göre, eşler mal rejimi sözleşmesi yaparak kanunda belirtilen diğer mal rejimlerinden birisini seçebileceklerdir.

Kanunda belirtilen mal rejimleri:

·        Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi

·        Mal Ayrılığı

·        Paylaşımlı Mal Ayrılığı

·        Mal Ortaklığı

Edinilmiş mallara katılma: Bireyler, evlilik süresince birlikte edinmiş oldukları malları, boşanma sonrasında yarı yarıya paylaşır.

Mal ayrılığı: Mal ayrılığı rejiminde her eşin malı kendisine aittir. Eşler kendilerine ait olan malları korumak istediklerini ve paylaşmak istemediklerini beyan ederler. 

Paylaşımlı mal ayrılığı: Eşler, kendi mal varlıkları üzerinde tasarruf sahibidir.Eşlerin birlikte edindikleri ve eşlerden hangisine ait olduğu ispat edilemeyen mallar ortak olarak paylaşılır. 

Mal ortaklığı: Bu sözleşme kapsamında iki mal çeşidi vardır. Ortak mallar ve kişisel mallar.

Genel mal ortaklığında; eşlerin kişisel mal sayılanlar dışındaki malları ile gelirleri ortaklık mallarını oluşturur ve eşler, ortaklık mallarına bir bütün olarak sahip olurlar. Sınırlı mal ortaklığında ise sadece edinilmiş mallardan oluşan bir ortaklık kabul edilir. Kişisel malların gelirleri bu ortaklığa dâhil değildir.

Mal rejimi sözleşmesi, ancak ayırt etme gücüne sahip olanlar tarafından yapılabilir.

Mal rejimi sözleşmesi, noterde düzenleme veya onaylama şeklinde yapılır. Ancak, taraflar evlenme başvurusu sırasında hangi mal rejimini seçtiklerini yazılı olarak da bildirebilirler. Mal rejimi sözleşmesinin taraflarca ve gerektiğinde yasal temsilcilerince imzalanması zorunludur. (TMK madde 205)

Maddenin birinci fıkrası ile mal rejimi konusunda eşlerin yapacaktan sözleşmenin noterde düzenlenmesi gerektiği öngörülmüştür. Bu sözleşme noterce re'sen düzenleme şeklinde yapılabileceği gibi, eşlerin hazırladıkları yazılı sözleşmede imzalarının noterlikçe onaylanması şeklinde de yapılabilir.

Maddenin ikinci fıkrası, mal rejimi sözleşmesinin şahsa sıkı sıkıya bağlı bir hak olduğunu, bu nedenle bizzat eşler tarafından yapılması gerektiğini hükme bağlamaktadır. Aynı fıkrada, eşlerin sözleşme yapma ehliyetine sahip olmadıkları hâllerde, sözleşmeye yasal temsilcilerin de katılması zorunluluğu getirilmiştir.

TMK Madde 206- Haklı bir sebep varsa hâkim, eşlerden birinin istemi üzerine, mevcut mal rejiminin mal ayrılığına dönüşmesine karar verebilir.

Özellikle aşağıdaki hâllerde haklı bir sebebin varlığı kabul edilir:

1)    Diğer eşe ait mal varlığının borca batık veya ortaklıktaki payının haczedilmiş olması,

2)    Diğer eşin, istemde bulunanın veya ortaklığın menfaatlerini tehlikeye düşürmüş olması,

3)    Diğer eşin, ortaklığın malları üzerinde bir tasarruf işleminin yapılması için gereken rızasını haklı bir sebep olmadan esirgemesi,

4)    Diğer eşin, istemde bulunan eşe mal varlığı, geliri, borçları veya ortaklık malları hakkında bilgi vermekten kaçınması,

5)    Diğer eşin sürekli olarak ayırt etme gücünden yoksun olması. Eşlerden biri ayırt etme gücünden sürekli olarak yoksun ise, onun yasal temsilcisi de bu sebebe dayanarak mal ayrılığına karar verilmesini isteyebilir.

Haklı bir sebebin varlığı halinde hâkim eşlerden birinin istemi üzerine, mevcut mal rejiminin mal ayrılığına dönüştürülmesine karar verebilir. Maddede beş bent şeklinde yapılan düzenleme örnek niteliğindedir.

Konu ile ilgili Yargıtay 2.Hukuk Dairesi 2005/ 3039 Esas 2005/ 6149Karar İçtihat’ ında:

“Tek başına, eşlerin fiilen ayrı yaşıyor olmaları Türk Medeni Kanununun 206. maddesi uyarınca haklı sebep olarak yorumlanıp mal ayrılığına geçilmesine karar verilmesi için yeterli değildir. Bunun kabulü; kendi kusurlu davranışıyla ayrı yaşamaya neden olan eşin;diğer eşin ileride doğabilecek katılma alacağı hakkını ortadan kaldırmasına olanak tanımak sonucunu doğurur. Bu ise, hiç kimsenin kendi kusurlu davranışıyla kendi lehine sonuç elde edemeyeceğine yönelik temel hukuk ilkesine aykırı olur.

İş bu halde kanıtlanamayan davanın reddine karar verilmesi gerekmektedir.”denilmiştir.

Yargıtay tek başına, eşlerin fiilen ayrı yaşıyor olmalarının Türk Medeni Kanununun 206. maddesi uyarınca haklı sebep olarak yorumlanıp mal ayrılığına geçilmesine karar verilmesi için yeterli sebep olmadığı görüşündedir.