Velayet, anne babanın çocukları üzerindeki yönetim ve temsil yetkisidir. Bu yetki, evlilik birliği devam ettiği süre boyunca eşler tarafından birlikte kullanılır.

Ortak hayata son verilmiş veya ayrılık hâli gerçekleşmişse hâkim, velâyeti eşlerden birine verebilir. Velâyet,ana ve babadan birinin ölümü hâlinde sağ kalana, boşanmada ise çocuk kendisine bırakılan tarafa aittir.

Velayet kararı verilirken çocuğun yaşı büyük önem kazanır.

0-3 yaş arasında bir çocuğun velayeti kural olarak anneye verilir. Çünkü bu dönem bilimsel olarak da kabul edildiği üzere çocuğun anneye en çok ihtiyaç duyulan dönemdir.

0-3 yaş aralığındaki bir çocuğun velayetinin babaya verilmesi için çocuğun (anne yanında kalması durumunda) yaşamını tehlikeye düşürecek unsurların varlığı gereklidir.

Yerel mahkeme velayetin kime bırakılacağına karar verirken bütün unsurları göz önünde bulundurarak karar verir. (Tarafların ekonomik ve psikolojik durumlarını, çocuğun yaşını, ihtiyaçlarını, eğitim durumunu,çocuğun isteğini de göz önünde bulundurur.) Hakim, çocuğun iradesini de dikkate alarak, pedagog raporu ve tüm unsurları nazara alıp, şartları değerlendirip,kararını verir.

Velayet konusunda en önemli husus; çocuğun üstün yararıdır. Çocuk maddi manevi kimin yanında daha iyi şartlara sahip olacaksa velayet ona verilir.

Velayet düzenlemesinde asıl olan çocukların yararıdır ve bu düzenlemede ana ve babanın yararı ile çocuğun yararı çatıştığı takdirde,çocuğun yararına üstünlük tanınır.

Evlilik birliği içerisinde anne ve babanın velayet hakkı ortaktır. Boşanma halinde Türk Medeni Kanunu’na göre çocuğun velayeti taraflardan sadece birine verilir. Ancak ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler sebebiyle boşanma sonrasında ortak velayet kararı da verilmektedir.

Ortak velayet tarafların boşandıktan sonra müşterek çocuğun bakımı, korunması, eğitimi, öğretimi, vb. tüm konularda, anne ve babanın eşit hakka sahip olması demektir.

Velayet kendisine verilmeyen ebeveynin çocuğunu bir daha görmemesi gibi bir durum söz konusu değildir. Mahkeme, velayetin verilmediği eşin, çocukla olan ilişkisinin tesisini somut olaya göre düzenlemektedir.

Aynı şehirlerde yaşayan eşlerde, her hafta sonu veya iki haftada bir gibi sık ve kısa süreli görüşmeler söz konusu iken, eşlerin farklı şehirlerde yaşaması durumunda görüşmelerin sayısı azalırken süreleri uzamaktadır. (Düzenleme yapılırken çocuğun üstün yararı göz önünde bulundurulur, eğitim hayatı, yaşı, psikolojik durumu…)

Velayet kararındaki şartlar ihlal edilebilir. Örneğin; anne babaya çocuğu göstermeyebilir. Böyle bir durumda çocuğu görmesi gerektiği halde göremeyen eş, mahkeme kararıyla birlikte icra müdürlüğüne başvurarak çocuğun kendisiyle görüştürülmesini sağlayabilir.