Şiddet ülkemizde ve dünyada çok sık rastladığımız bir durumdur. Bir kişiye bilinçli olarak (kasten) fiziki, psikolojik, ekonomik zarar ve yoksunluğa sebep olacak davranışlarda bulunulması şiddeti oluşturur. Israrlı takip de genişleyen şiddet kavramı sonucu ortaya çıkan bir şiddet türü olarak kabul edilmiş bir suçtur.

İngilizce’ de ısrarlı takip eylemi ‘‘stalking’’ kelimesiyle karşılanmaktadır. Sosyal medya kullanıcılarının aşina olduğu bu kelime, bir kişiyi onun rızası olmaksızın sürekli bir şekilde gözetlemek anlamına gelmektedir. (https://en.wikipedia.org/wiki/Stalking#Definitions (erişim:13.06.2022)

Sosyal medyada olağan sınırları aşan, karşı tarafı huzursuz eden ve güvende hissetmemesine neden olan boyutta yapılan stalk, ısrarlı takip suçunu oluşturur.

Israrlı takip suçu Türk Ceza Kanunu’ nun 123/A maddesinde failin ve mağdurun cinsiyetinden bağımsız bir şekilde herkesin herkese karşı işleyebileceği bir suç olarak düzenlenmiştir. Israrlı takip suçu; ısrar arz eden bir biçimde, bir kimseyi fiziken takip etmek yahut farklı araç ve aracıları kullanarak temas kurmaya çalışmak neticesinde bu kimsenin huzursuzluğuna, kendisi veya yakınlarının güveninden endişe duymasına neden olunması durumunda meydana gelen suç tipidir. Sistematik açıdan burada korunan hukuki değer kişi hürriyetidir. Suçun kanundaki yeri, kanun koyucunun bu suçla ihlal edilen değerlerden kişi hürriyetini, huzur ve güvenliğini esas aldığına işaret etmektedir. Bu suç için Kanunda öngörülen temel ceza ise 6 aydan2 yıla kadar hapis cezasıdır. Fakat bu cezanın miktarını azaltan veya artıran haller de mevcuttur.

Israrlı takip suçu, 5237sayılı Türk Ceza Kanunu’ nun kişilere karşı suçlar kısmının hürriyete karşı suçlar bölümünde madde 123/A ile hüküm altına alınmıştır. Düzenleme şu şekildedir:

(1) Israrlı bir şekilde; fiziken takip etmek ya da haberleşme ve iletişim araçlarını, bilişim sistemlerini veya üçüncü kişileri kullanarak temas kurmaya çalışmak suretiyle bir kimse üzerinde ciddi bir huzursuzluk oluşmasına ya da kendisinin veya yakınlarından birinin güvenliğinden endişe duymasına neden olan faile altı aydan iki yıla kadar hapis cezası verilir.

(2) Suçun;

a) Çocuğa ya da ayrılık karan verilen veya boşandığı eşe karşı işlenmesi,

b) Mağdurun okulunu, işyerini, konutunu değiştirmesine ya da okulunu veya işini bırakmasına neden olması,

c) Hakkında uzaklaştırma yada konuta, okula veya iş yerine yaklaşmama tedbirine karar verilen fail tarafından işlenmesi,

halinde faile bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir.

(3) Bu maddede düzenlenen suçun soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlıdır.

Israrlı takip suçu nedeniyle soruşturma ve kovuşturma yapılması suçun mağdurunun şikayetine bağlıdır. Şikayetçi, şikayet hakkını fail ve fiili öğrenmesinden itibaren 6 ay içinde kullanmalıdır.

Israrlı takip suçu, taraflar arasında Uzlaşma prosedürü uygulanmasını gerektiren suçlardan değildir. Bu nedenle bu suç açısından uzlaşma hükümleri uygulanamaz (CMK m.253/3)

Isrardan bahsedebilmek için takibin belli bir sürekliliğinin olması gerekir. Bir kere yapılan bir eylem ısrarlı takip suçunu oluşturmaz. Israrlı takip, kasten işlenebilen neticeli bir suçtur. Bazı hareketlerin tekrarlanarak yapılması ya da mağdurda sürekli şiddet olgusunu oluşturması, mağduru psikolojik açıdan yıpratarak huzursuz etmesi veya kendisinin ya da başkasının güvenliğinin tehlikede olduğunu düşündürmesi ısrarı oluşturur.

Yargıtay 18 Ceza Dairesi2019/12883E “Failin aynı gün içinde mağdura 1 kere mesaj atması ve 1 kere aramasını kişilerin huzur ve sükunu bozma suçundaki “ısrar” şartının oluşması için yeterli görmemiştir.” Kanun ‘‘ısrarlı bir şekilde’’ dediğine göre bu şartın gerçekleşmesi failin ısrar ‘‘göstermesine’’ bağlıdır. Yani burada ısrar iradesinden değil, ısrar davranışından söz etmek gerektir. Israrın ispatı için fiile bakılmalıdır.

Israrlı takip suçunun kanundaki tanımında yer alan “ısrarın” gerçekleştiğinin kabulü bakımından temel kriterlerden biri de mağdurun rahatsızlığını faile bildirmesine rağmen failin rahatsız edici davranışlara devam edip etmediğidir. Mağdurun failin davranışlarından rahatsız olduğunu belirtmesine rağmen fail sürekli bir şekilde bu duruma devam ediyorsa ısrarlı takip suçu oluşur.

Israrlı takip, fail ve yöntem bakımından çeşitli tasniflere tabi tutulmaktadır.

Fail bakımından, eski partner takibi/ tanıdık kişi takibi/yabancı tarafından gerçekleştirilen takip(ex-partner stalking/acquaintance stalking/stranger stalking) şeklinde bir ayrım yapılırken; yöntem bakımından da gerçek takip ve siber takip (real-lifestalking/cyberstalking) gibi alt isimlendirmeler bulunmaktadır. (Demet Başar,Stalking As A New Form Of Violence)

TCK 123/A Israrlı takip suçunun hangi tür eylemler ile işlenmiş sayılacağı belirtilmiştir.

• Israrlı bir biçimde bir kimseyi fiziken takip etmek,
• Bilişim sistemlerini, haberleşme yahut iletişim araçlarını veya üçüncü kimseleri kullanarak ısrarlı bir şekilde temas kurmaya çalışmak,

fiillerinden herhangi birinin söz konusu olması, bu suçun gerçekleşmesi için yeterlidir.

Bu suç herkes tarafından herkese karşı işlenebilir. Fakat bazı kişilerin bu suçu işlemesi durumunda cezanın artması veya azaltılması söz konusu olacaktır.

Israrlı takip suçunun temel şekline göre daha fazla ceza gerektiren halleri şunlardır:

1. Israrlı takip suçunun çocuğa ya da ayrılık karan verilen veya boşandığı eşe karşı işlenmesi, daha fazla ceza gerektiren nitelikli bir haldir.
2. Israrlı takip suçunun mağdurun okulunu, işyerini, konutunu değiştirmesine ya da okulunu veya işini bırakmasına neden olması, daha fazla cezayı gerektiren nitelikli bir haldir.
3. Israrlı takip suçunun hakkında uzaklaştırma ya da konuta, okula veya iş yerine yaklaşmama tedbirine karar verilen fail tarafından işlenmesi, daha fazla cezayı gerektiren nitelikli bir haldir.

Failin ısrarlı takip suçu işlediği fiillerinden bir veya birden fazlası başka suçların oluşumuna sebebiyet veriyor ise, fail bu suçlar nedeniyle de ayrıca cezalandırılacaktır.( tehdit suçu, hakaret suçu, kasten yaralama suçu gibi…)

Suçun hem temel şeklinin hem de nitelikli hallerinin takibi şikâyete bağlıdır.

AVUKAT ASİLE BETÜL KOÇ

İLETİŞİM: 05323806144