Tasarrufun İptali davası icra takibi kesinleşmiş Alacaklı tarafından açılan bir davadır. Alacaklı bu dava ile borçlunun mal kaçırma kastıyla ve kendisini zarara uğratma kastıyla hareket ettiğini, iddia ettiği tasarrufun, iptalini ister. Tasarrufun iptali davası İcra İflas Kanunumuzun 277-284 maddelerinde düzenlenmiştir.

Davacı; borçludan alacağını alamayan icra takibinde bulunmuş alacaklıdır.

Davalı; alacaklıdan mal kaçırma kastıyla hareket ettiği iddia edilen borçludur.

Davalı; tasarrufun yapıldığı kişidir. (Tasarrufun iptali davası; borçlu ile hukuki ilişkide bulunan üçüncü bir kişiye açılabileceği gibi, kötü niyetli olduğu ispat edilmesi gereken dördüncü bir kişiye karşı da açılabilir.)

“…Bilindiği üzere tasarrufun iptali davası, borçlu tarafından alacaklısını zarara uğratmak kastıyla gerçekleştirilen tasarruftan zarar gören alacaklının, borçlunun mal varlığından çıkarmış olduğu, mal ve hakların veya bunların yerine geçen kıymetlerin, tekrar borçlunun mal varlığına geçmesini sağlamak ve bu yolla alacağını elde etmek amacıyla ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 277. maddesine dayalı olarak açtığı davadır.

Tasarrufun iptali davasının dinlenebilmesi için; alacaklının borçluda gerçek bir alacağının olması, borcun tasarruftan önce doğması, borçlu hakkındaki icra takibinin kesinleşmiş olması ve borçlu hakkında alınmış aciz belgesinin bulunması gereklidir…”(Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2013/2350 E., 2015/1759 K.)

Tasarrufun iptali davalarında,davayı açabilmek için hak düşürücü süre vardır.

İcra İflas Kanunu madde 278’ e göre:

“Mutat hediyeler müstesna olmak üzere, hacizden veya haczedilecek mal bulunmaması sebebiyle acizden yahut iflasın açılmasından haczin veya aciz vesikası verilmesinin sebebi olan yahut masaya kabul olunan alacaklardan en eskisinin tesis edilmiş olduğu tarihe kadar geriye doğru olan müddet içinde yapılan bütün bağışlamalar ve ivazsız tasarruflar batıldır.

Ancak, bu müddet haciz veya aciz yahut iflastan evvelki iki seneyi geçemez.”

Borçlunun aciz halinin doğmasından veya iflasının açılmasından geriye doğru bu hale sebep olan tasarrufa kadar yapılmış tasarruflardan 2 yıl geriye kadar olan süre geçerlidir. Maddeye göre bu süre 2 yılı geçemez.

İcra İflas Kanununun 278. maddesinin devamında bazı tasarrufların bağışlama hükmünde olacağını düzenlenmiştir. Bu tasarruflar ivazlı da olsa tasarrufun iptali davasına konu edilebilecektir:

“1.Karı ve koca ile usul ve füru, neseben veya sıhren üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil) hısımlar, evlat edinenle evlatlık arasında yapılan ivazlı tasarruflar,

2.Akdin yapıldığı sırada, kendi verdiği şeyin değerine göre borçlunun ivaz olarak pek aşağı bir fiyat kabul ettiği akitler,

3.Borçlunun kendisine yahut üçüncü bir şahıs menfaatine kaydı hayat şartiyle irat ve intifa hakkı tesis ettiği akitler ve ölünceye kadar bakma akitleri.”

İcra İflas Kanununun 280. Maddesinde de Zarar verme kastından dolayı yapılan tasarrufların iptal edilebileceği düzenlenmiştir:

“Mal varlığı borçlarına yetmeyen bir borçlunun,alacaklılarına zarar verme kastıyla yaptığı tüm işlemler, borçlunun içinde bulunduğu malî durumun ve zarar verme kastının, işlemin diğer tarafınca bilindiği veya bilinmesini gerektiren açık emarelerin bulunduğu hâllerde iptal edilebilir. Şu kadar ki, işlemin gerçekleştiği tarihten itibaren beş yıl içinde borçlu aleyhine haciz veya iflâs yoluyla takipte bulunulmuş olmalıdır.”

Bu davada; üçüncü kişinin borçlunun alacaklıya zarar verme kastını bildiğini veya bilinmesi gerekli açık emarelerin bulunduğu hallerde tasarruf iptal edilebilir.